Καντ, γαμώ το a priori μου

Με έχει πιάσει μια τρελή μανία απόψε. Θέλω να φάω κάστανα! Απεγνωσμένα! Και φυσικά δεν έχω στο σπίτι. Και το περίεργο δεν είναι ότι με έπιασε λαχτάρα μόνο για κάστανα, αλλά για ψητά κάστανα. Αυτό το λες και λίγο αντιδραστικό, γιατί εγώ δεν τρώω ψητά, μόνο ωμά κάστανα. Έτσι ρε παιδί μου, μου αρέσουν τα χλωρά κάστανα. Το Σεπτέμβριο που ήμουν στο Μόναχο για δουλειά, έχει πολλές καστανιές, εκεί που περπατούσες αμέριμνος σου πέφταν στο κεφάλι. Τα κάστανα, όχι οι καστανιές. Και είχα μαζέψει κάμποσα. Είμασταν και σε πρόγραμμα να τρώμε μια φορά τη μέρα, το βράδυ, για να προλάβουμε να δούμε όσο το δυνατόν περισσότερα από την πόλη μετά τη δουλειά, και μετά το συνέδριο κόβαμε βόλτες σε ένα πάρκο, και εγώ μάζευα τα κάστανα και επειδή με είχε θερίσει η πείνα σκέφτηκα ότι ήταν καλή ιδέα να φάω ένα ωραίο-ωραίο και λαχταριστό. Αμ δε! Ήταν άγουρο, στυφό και θεόπικρο. Το έφτυσα φυσικά, αλλά μούδιασε το στόμα μου. Δεν ξέρω, ατροπίνη είχε μέσα; Έβηχα και έφτυνα. Ακόμα μπορώ να θυμηθώ πόσο μούδιασε το στόμα μου. Βρε τσίχλες, βρε νερό, τίποτα. Ευτυχώς βρήκαμε εκεί ένα κότσι και καρτόφελνς και κάτι βαρέλια μπύρας και γλίτωσα! Τα μαζεμένα κάστανα βέβαια τα κουβάλησα πίσω σπίτι και τα ακούμπησα δήθεν αδιάφορα σε ένα τραπέζι, ότι και καλά τώρα μόλις τα μάζεψα και, αχ-τι-καλά, τα ακούμπησα πρόχειρα στο τραπεζάκι. Μόνο που επειδή ήταν πολύ χλωρά και πολύ άγουρα, σιγά σιγά άρχισαν να αφυδατώνονται και να ζαρώνουν και λίγο πριν τα πετάξω είχαν γίνει σαν τα μπαλάκια του γέρου-νέγρου-Τζίμ. 

Διαβάζω Καντ αυτές τις μέρες, μέρος της βιβλιογραφίας για την εργασία μου για τον χρόνο, ΘΕ-ΟΥ-ΛΗ-ΜΟΥ! (αν και η σωστή έκφραση θα ήταν Μ@Λ@ΚΑ τί είναι αυτό;;;) και φυσικά το έχω κάψει, μόνο που κοίτα να δεις τί συμβαίνει: αυτό το κομμάτι της προσωπικότητάς μου που ΔΕΝ καταλαβαίνει τον Καντ μου αρέσει κιόλας. Κάτσε να σας εξηγήσω:

"Από την έρευνα για τα a priori στοιχεία της αισθητικότητας θα προκύψει ότι υπάρχουν δύο καθαρές μορφές κατ' αίσθηση εποπτείας που χρησιμεύουν ως αρχές της a priori γνώσεως, δηλαδή ο χώρος και ο χρόνος». Έτσι, λοιπόν, ο Kant με την Υπερβατολογική Αισθητική δείχνει ότι οι μόνες a priori συνθήκες για τη δυνατότητα εμπειρικών εποπτειών είναι ο χώρος και ο χρόνος ως καθαρές μορφές της εποπτείας. Συγκεκριμένα ο χώρος είναι η καθαρή μορφή της εξωτερικής αίσθησης και ο χρόνος είναι η καθαρή μορφή της εσωτερικής αίσθησης. Κάθε είδος πολλαπλού της εποπτείας υπάγεται στους μορφολογικούς όρους του χώρου και του χρόνου. Έτσι, ο Kant, με την ανακάλυψη της a priori εποπτείας, φθάνει στη λύση του πρώτου προβλήματος που είχε θέσει στην αρχή της Κριτικής του Καθαρού Λόγου, δηλαδή του πώς είναι δυνατά τα καθαρά μαθηματικά. «Τα καθαρά Μαθηματικά ως συνθετική γνώση a priori είναι δυνατά μόνο εφ' όσον αναφέρονται σε αντικείμενα των αισθήσεων· στην εμπειρική εποπτεία αυτών των αντικειμένων υπάρχει a priori ως θεμέλιο μια καθαρή εποπτεία (του χώρου και του χρόνου)· και μπορεί να υπάρχει ένα τέτοιο θεμέλιο γιατί αυτό δεν είναι τίποτα άλλο παρά απλώς η μορφή της αισθητήριας ικανότητας, μορφή που προηγείται της πραγματικής εμφάνισης των αντικειμένων, και μάλιστα την πρωτοκαθιστά δυνατή ... Αυτή η ικανότητα να εποπτεύουμε a priori, δεν αφορά το υλικό του φαινομένου, δηλαδή οτιδήποτε μέσα του είναι αίσθημα [δηλαδή το εμπειρικό στοιχείο] .... παρά μόνο τη μορφή του, το χώρο και το χρόνο». 

Don't κωλώνουμε! Να το ξαναδιαβάσω, μπας και γίνουν ελληνικά. Δούλεψε καλό μου μυαλό!

Ώπερ μεθερμηνευόμενον έστι: Όλες μας οι εμπειρίες διεξάγονται στα πλαίσια του χώρου και του χρόνου και είναι υποκειμενικές. 

Ουάου, δεν ξανάγινε!

Τώρα το πότε έγινε κακό το υποκειμενικό δεν ξέρω, ήμουν μικρή, δεν θυμάμαι. 

Εμένα πάντως μου αρέσουν οι υποκειμενικές μου εμπειρίες, τα συναισθήματά μου, οι πόνοι μου, οι χαρές μου, ο κόσμος μου, η Αλήθεια μου. Που είναι τόσο διαφορετικά από τα δικά σου, και αυτό δεν είναι ανάγκη να ενοχλεί κανέναν. Είναι μοναδικά γιατί είναι τα δικά μου και εφαρμόζονται μόνο για μένα. Σε εσένα εφαρμόζουν τα μοναδικά δικά σου. Μπορούμε να ακουμπήσουμε τις πραγματικότητές μας, αλλά δεν χρειάζεται να ταυτιστεί κανένας με αυτή του αλλουνού. Βλέπω τριγύρω μου τόσο δυστυχισμένους ανθρώπους, να αγωνίζονται να μπουν στα στερεότυπα της αντικειμενικής αλήθειας κάποιων αόρατων τρίτων. Τρώμε τόση ενέργεια να προσπαθούμε να γίνουμε κάποιοι άλλοι, και στο τέλος χάνουμε τον εαυτό μας. Ούτε καντ στο τέλος. Στην αρχή τον χάνουμε. Και τριγυρίζουμε γύρω γύρω ψάχνοντας να βρούμε τί φταίει. Δεν μας αφήνουν να βιώσουμε τη χαρά μας, τον θυμό μας, δεν μπορούμε να ζήσουμε τον έρωτά μας, αν δεν περιγράφεται από σαφείς συνοριακές συνθήκες. Δεν μπορείς να εξωτερικεύσεις τη θλίψη σου, δεν πρέπει... Μα αφού έφαγα ένα στυφό, πικρό κάστανο. Δεν μου φτάνει που μούδιασε το στόμα μου και πνίγομαι. Θα πρέπει να κάτσω και φρόνιμη; Για να πάρω αποδοχή από ποιόν; 

Φτού κακά!

Αφού καλύψαμε τον αγνωστικισμό, στο επόμενο επεισόδιο έχει θεωρία της σχετικότητας...

Από που παν' για τα Κύθηρα παρακαλώ;

Ή περί έρωτος

Υπάρχουν στη ζωή μερικές μεγάλες παρανοήσεις. Μία από αυτές είναι ότι η οπερέτα είναι βαρετή, σοβαρή και μαρτύριο.  Μια άλλη είναι ότι η τέχνη θα πρέπει να είναι δυσκοίλια, καθώς πρέπει, βαλμένη τακτικά σε κουτάκια, ώστε να την θαυμάζουν σοβαροί κύριοι και κυρίες που στέκονται ευθυτενείς με ένα παλούκι στον κώλο. Και η τρίτη και μεγαλύτερη ότι είναι δυνατόν να ζήσεις μια ζωή, συμβιβασμένη μέσα σε κοινωνικές απαιτήσεις, στερημένη από έρωτα.

Και τις τρείς αυτές παρανοήσεις έρχεται να καταρρίψει η παράσταση "Ωραία Ελένη" μια οπερέτα σε μουσική του J. Offenbach που ανεβαίνει κάθε Σάββατο και Κυριακή στο θέατρο Όλβιο.

O έρωτας ετοιμάζεται να ρίξει με το βέλος του

Η πιο εύκολα να καταρριφθεί είναι αυτή της βαρετής οπερέτας. Η μουσική είναι τόσο απολαυστική, τόσο εύπεπτη και τόσο απλά δοσμένη, που είναι σαν να βλέπεις μια ευφυώς μουσικά πλαισιωμένη ταινία. Σε αυτό βοηθάει πολύ και η μουσικότητα των μουσικών που παίζουν στην παράσταση. Θα μου πεις ότι ισχύει εκ προοιμίου ότι ο μουσικός=έχει μουσικότητα. Αμ, δε! Κάποια πράγματα καλό είναι να μην τα παίρνουμε για δεδομένα σε αυτή τη ζήση. Οι συγκεκριμένοι όμως μουσικοί, έχουν όντως αυτή τη σπάνια και πολυπόθητη μουσικότητα, ώστε να αποδίδουν τη μουσική για αυτό που είναι. Σκορπίζουν χαρά, απλόχερα, τραλαϊτού.

Sell music on itunes at ReverbNation.com

Η δεύτερη παρανόηση είναι περί τέχνης ο λόγος και πως φτιάχνεται εν τέλει το ραγού. Ο Έλληνας για να εκτιμήσει την τέχνη, πρέπει να μην την καταλαβαίνει. Να είναι σαν κάτι ακαδημαϊκούς που σου αραδιάζουν για δυστοπίες και άλλα εδώδιμα και αποικιακά για να χαίρεται ο κόσμος και να χαμογελάει πατέρα. (Βέβαια ΚΑΙ ο Καστοριάδης έχει πει παπαριές). Ε, αυτή την δήθεν καλλιτεχνική κωλοσφιξούρα, η σκηνοθετική μεγαλοφυία του Παναγιώτη Αδάμ, την πατάει από καταής. Απλά και πάνω από όλα φυσικά, αβιάστα, όπως θα έπρεπε να είναι όλα τα πράγματα, εκτυλίσσεται στη σκηνή μια ιστορία με χιούμορ, έκφραση και χαλαρότητα. Απλά ναι, εύκολα όχι. Η παράσταση είναι σκηνοθετημένη μέχρι την τελευταία της σταγόνα, με καταπληκτικά ευρήματα - δεν μπορώ να τα θυμηθώ και όλα, μήπως ήταν ένα και δύο; - που σε κάνουν να γελάς σαν μικρό παιδί. Τίποτα δεν έχει αφεθεί στην τύχη του. Μεγάλο ρόλο σε αυτό έχει παίξει και η χορογραφία της Νατάσσας Παπαμιχαήλ, που εκτός από τέλειο σώμα έχει και τέλεια κίνηση. Μια σειρά από χαρισματικούς λυρικούς καλλιτέχνες, βάζει τις δικές της πινελιές στο έργο. Ο Αχιλλέας Στέλλιος Κέλλερης (το σώμα), ο μάντης Κάλχας Τίμος Σιρλαντζής  (η θρησκευτική εξουσία), ο Ορέστης Μιχάλης Αγγελιδάκης, ο Αγαμέμνωνας Παναγιώτης Τερζάκης (η κοσμική εξουσία) ενσαρκώνουν έναν κόσμο ανδροκρατούμενο στον οποίο η θηλυκότητα είναι στο επίκεντρο της μοναξιάς, ο Μενέλας Αντώνης Σιγάλας που την κρίσιμη στιγμή πάει στην Κρήτη και αφήνει ευκαιρία στην Ελένη και τον Πάρη Νίκος Στεφάνου να ζήσουν ένα όνειρο... Και από δω παν' κι άλλοι!

Πάμε στην Κρήτη! (Ωραία Ελένη - Jacques Offenbach)

Και τέλος, στον πυρήνα της οπερέτας, στο πυρήνα της ύπαρξης του κάθε ανθρώπου, η αιώνια και μελαγχολική κραυγή, της ζωής που θέλει έρωτα και πάθος για να είναι και να λέγεται ζωή. Εδώ έρχεται η πολύ Ωραία Ελένη Λιώνα να μιλήσει/τραγουδήσει εκ μέρους μας, μέσα από την ψυχή μας. Και τί φωνή! Θηλυκή, δυνατή, που έχει διανύσει τέσσερις χιλιάδες χρόνια, ψάχνοντας κάποιον τελικά να την ακούσει. Είναι η φωνή του συλλογικού ασυνείδητου. Δεν έγινε ο Τρωικός πόλεμος για την αγάπη. Οι πόλεμοι, όλοι οι πόλεμοι, γίνονται ακριβώς λόγω της έλλειψης της αγάπης.  Η Λιώνα ενσαρκώνει στην ωραία Ελένη του Όφενμπαχ το αιώνιο πρότυπο πραγματικής γυναίκας. Ευαίσθητη, τρυφερή, γυναίκα, με ανάγκες, αγωνίες. Δεν είναι ματαιοδοξία. Είναι ανάγκη για έρωτα. Ο έρωτας που τον έχουν υμνήσει και προσκυνήσει οι πάντες, παρακολουθεί από κοντά τα πάντα προσπαθώντας παιχνιδιάρικα να διαρρήξει τις κοινωνικές συμβάσεις του καθώς πρέπει συστήματος. Όλοι στον έρωτα ομνύουμε, αλλά μπορεί και να βρεθούμε οικειοθελώς σε νεκρές καταστάσεις, όπως ο γάμος του Μενέλαου με την Ωραία Ελένη.  Ώσπου τελικά ο Πάρης παίρνει το ρίσκο του και ξεκινάει το ταξίδι για τα Κύθηρα. Θα τα βρούμε άραγε ποτέ τα Κύθηρα;

Η απάντηση στο θέατρο Olvio.

 

Η Ωραία Ελένη

Γυμναστικοί και ποιητικοί αγώνες στη Σπάρτη

ΥΓ. Επί δύο μέρες τραγουδάω στο γραφείο "Πάμε στην Κρήτη, πάμε στην Κρήτη" ΑΣΤΑΜΑΤΗΤΑ. Θα φάω κανένα βρωμόξυλο στο τέλος...

Από όλες τις πατρίδας μου τις χάρες

Ερωτικό σονέτο Νο 46

Απ' τα που θαύμασα άστρα, μουσκεμένα

από λογής ποτάμια και δροσούλες,

διάλεξα μόνο εκείνο που αγαπούσα

κι από τότε κοιμάμαι με τη νύχτα.

Απ' το κύμα, ένα κύμα κι άλλο κύμα,

πράσινο πέλαο, πράσινο κλωνάρι,

δε διάλεξα παρά μόνο ένα κύμα,

τ' αδιαίρετο το κύμα του κορμιού σου.

Όλες οι σταλαξιές, οι ρίζες όλες,

και του φωτός όλα τα νήματα ήρθαν,

αργά ή νωρίς ήρθανε να με δούνε.

Τα μαλλιά σου εγώ θέλησα για μένα.

Κι απ' όλες της πατρίδας μου τις χάρες

την άγρια μόνο διάλεξα καρδιά σου.

Pablo Neruda

Μτφ. Ματθαίου Ηλίας

Δομή στον Piaget

Πατήστε play

Johann Sebastian Bach - Harpsichord Concerto No.1 in D minor, BWV 1052 - I. Allegro

Δομές, Δομές. 

Καινούργιες, προϋπάρχουσες, η μία πάνω στην άλλη. Δυναμικές. 

Άλλες μεταμορφώνονται, άλλες χτίζονται από την αρχή, άλλες ανοίγουν και μπαίνουν μέσα τους οι καινούργιες και γίνονται μεγαλύτερες και φυτρώνουν και μεγαλώνουν και βγάζουν φύλλα. 

Και ψηλώνουν. Και χτίζεται το οικοδόμημα. Και μεγαλώνει. Κι άλλο. Κι άλλο.
Μάθηση. Γνώση.

Δημιουργία...

Και άλλο

Γράμμα στην Π

Αγαπητή Π,

Πάει κάποιος καιρός από την τελευταία φορά που τα είπαμε. Σε σκέφτομαι συχνά τις τελευταίες μέρες. Είναι ο χρόνος, όπως πολύ καλά ξέρεις και ξέρω και εγώ, μια ψευδαίσθηση... Νομίζεις ότι κρατάς το αύριο στο χέρι σου και όταν πας να το κοιτάξεις, βρίσκεις μόνο μερικούς κόκκους άμμου και ένα άδειο χέρι. 

Δεν έκανα ταξίδια μακρινά. Σωματικά ταξιδεύω αρκετά με τη δουλειά, νομίζω θα το ξέρεις, αλλά πάντα αντιμετώπιζα εκείνα τα υποχρεωτικά ταξίδια σαν κάτι κατώτερό μου. Το κάνω γιατί έτσι πρέπει, αλλά οποιαδήποτε χαρά αντλούσα το έκανα κρυφά και σχεδόν ενοχικά. Αφού ταξιδεύω για το καθήκον, δεν επιτρέπεται να το ευχαριστηθώ κιόλας, καταλαβαίνεις. Άσε που όταν το ταξίδι είναι επαγγελματικό και οι συνταξιδιώτες από το εργασιακό σου περιβάλλον, βρίσκεσαι τυλιγμένος με τον μανδύα του επαγγελματικού προφίλ που στον εταιρικό χώρο είναι ασφυκτικός. Το πνεύμα μου ήταν φασκιωμένο στο ύφασμα των περιορισμών. Ποτέ δεν ένιωσα την ελευθερία που σημαίνει ένα ταξίδι. Θα είχα τον καιρό, σκεφτόμουν από μέσα μου, να ξαναπάω όπου θέλω, με φίλους και να είμαι εγώ και να περάσω καλά. Το ονειρεμένο, μεγάλο ταξίδι για τον γύρο του κόσμου δεν έρχεται, γιατί δεν το παίρνουμε απόφαση, γιατί οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές, γιατί τα έξοδα είναι πολλά, γιατί θα έχουμε τον καιρό αργότερα... Και ο καιρός όπως πολύ καλά ξέρεις και ξέρω και εγώ, είναι μια ψευδαίσθηση... 

Το Τώρα είναι το μόνο που έχουμε και ο καλύτερος χρόνος να κάνουμε τα πράγματα που μας αρέσουν, ή μας ενδιαφέρουν, ή ακόμα και πειράματα που μπορεί να βγουν αποτυχημένα, μπορεί όμως και να βγουν επιτυχημένα. Και έτσι παρά τα οικονομικά, παρά τις αντιρρήσεις, παρά τις δικές μου δεύτερες σκέψεις, τελικά το έκανα το ταξίδι στην Βόρεια Ισπανία που σου έλεγα! Η πρώτη φορά καλοκαίρι εκτός Ελλάδας. Η πρώτη φορά χωρίς μπάνια. Μια δοκιμασία, ένα πείραμα. Επέλεξα να πάω χωρίς γνωστή μου παρέα. Από τεχνικής άποψης ήταν το πρώτο μου ταξίδι με γκρούπ. Ο Γιάννης, ο αρχηγός της εκδρομής είχε κάνει μεγάλη προσπάθεια και το είχε οργανώσει άψογα. Η επιλογή της μουσικής ήταν ανάλογα με το τοπίο και το ιστορικό υπόβαθρο της περιοχής, στη χώρα τον αυτονομιστών Βάσκων ήμασταν, του πούστη, θα ακούγαμε επαναστατικά τραγούδια. Αυτό που ακούστηκε τις περισσότερες φορές ήταν "Ay Carmela - Viva la Quinta Brigada - Rolando Alarcon" αλλά πολύ ακούσαμε επίσης και το "El Quinto Regimiento". Μάλιστα το χρίσαμε και το κατατεθέν τραγούδι του ταξιδιού. Ήταν το πρώτο που έπαιξε με το που φτάσαμε και μας το έβαλε και σαν αποχαιρετιστήριο καθώς βγαίναμε από το πούλμαν στο αεροδρόμιο και μου κόλλησε και το τραγουδούσα στον ενδιάμεσο σταθμό της Φρανκφούρτης(!!!!!) ελ παρτίδο κομμουνίστα λε λε λε λε! Ναι, μεν όσο αναπνέω τραγουδάω, αλλά με φαντάζεσαι στη Γερμανία να το μουρμουρίζω στις τουαλέτες; Μα και εγώ η αθεόφοβη, παρτίδο κομμουνίστα; Τρελάθηκα τελείως; 

Καθημερινά κάναμε κανονικό μάθημα, με χιούμορ όμως και παραστατικότητα. Ιστορία των Βάσκων 1&2, μυθολογία των Βάσκων 1, εισαγωγή στην Εουσκέρα, ιστορία της ΕΤΑ, ιστορία/πολιτική της Ιβηρικής 1&2, σχέσεις με Άραβες/Αγγλία/Γαλλία, θρησκευτική ιστορία 1, κοσμικά των Αστούριας, ιστορία της Γαλλικίας 1. Εγώ σαν γνήσιο σπασικλάκι, πολύ το φχαριστήθηκα. Και πόσο υπέροχη γλώσσα! Πάει έκλεισε, την άνοιξη ξεκινάω Ισπανικά/Καστιλλιάνικα! Να διαβάσω επιτέλους Νερούδα στο πρωτότυπο. Άλλο ένα όνειρο, που δεν θέλω να μείνει όνειρο. 

Ήταν έτσι το πρόγραμμα που ήμασταν την περισσότερη ώρα όλο το γκρούπ μαζί. Και όλοι ήταν εκεί με παρέα, φίλες, φίλους, συντρόφους, οικογένεια και όσο και αν ευχαριστήθηκα την ανεξαρτησία μου, μου έλειψε πολύ μια φίλη, ή ένας φίλος να μπορώ να γυρίσω να τον κοιτάξω και να συνεννοηθούμε αμίλητοι και να γελάσουμε συνωμοτικά. Στο Gugenheim ήθελα κάποιον να κοιταχτούμε στα μάτια και να πούμε πόσο μου αρέσει τελικά ο George Braque. Να μοιραστούμε την ανατριχίλα στην Γκερνίκα. Τελικά παρά το κοινωνικό μου προφίλ είμαι λιγότερο εξωστρεφής από όσο νόμιζα και θα έλεγα και εξαιρετικά μοναχική. Δεν είχα και πολλά - πολλά με τους ξένους. Δεν το ήξερα αυτό για μένα... Ξέρεις, έμαθα πολλά για τον εαυτό μου σε αυτό το ταξίδι. 

Ξεκινήσαμε από το San Sebastian/Donostia και κινηθήκαμε παράλληλα με το camino Sandiago και αν και δεν μπήκαμε σε κανένα καθεδρικό, πλην του Sandiago, ο σκοπός της εκδρομής ήταν η αναζήτηση και το προσκύνημα σε ότι έχει ο καθένας ιερό. Δεν περίμενα να μου το πουν δεύτερη φορά για να σηκώσω το γάντι της πρόκλησης. Λίγο τα τοπία, λίγο η καταχνιά και το ψιλόβροχο, έκανα φιλότιμη κατάδυση στην εσώτερη Νάντια. Την έψαξα, την ακούμπησα, την ρώτησα. Ένα πρωί, βρέθηκα στα βράχια του Σανταντέρ, εκεί που πριν 40 χρόνια κρίθηκε η ζωή του πατέρα μου σε ένα ναυάγιο. Αν τα πράγματα ήταν διαφορετικά, δεν θα είχα γεννηθεί. Στάθηκα μόνη μου στην άκρη των βράχων και γονάτισα ταπεινά. Χωρίς βάρος, χωρίς χρέος. Πήρα μια βαθιά ανάσα και ευχαρίστησα τη θάλασσα, τη μοίρα και τον καιρό για την γενναιοδωρία τους... 

"Θα σηκώσω το μέτωπο και θα σηκώσω το χέρι, όχι ανοιχτό σα ζητιάνος μα σφιγμένο σαν εκδικητής, και θα ρωτήσω τη Μοίρα - τη Μοίρα που δε μιλεί, μόνο σκοτώνει: Πές μου, τί είμαστε; Τί 'ναι η ζωή και τί 'ναι η αγάπη και τί ο θάνατος; Κ' εμείς γιατί τρέχομε έτσι; Και ποιός μας σπρώχνει; Και πού πάμε; Πού πάμε;" (Ν. Καζαντζάκης. Σπασμένες ψυχές)

Ένα άλλο πρωινό κατεβήκαμε σε μια παραλία δίπλα στους βράχους. Εκεί έζησα μια από τις πιο μυστηριακές στιγμές της ζωής μου. Πατούσα ξυπόλητη στην βρεγμένη άμμο και τα κύματα που σκάγανε μακριά, έρχονταν απαλά απαλά μέχρι τα πόδια μου. Είχε συννεφιά και ψιλόβροχο. Το είδος της ατμόσφαιρας των θαυμάτων. Και το θαύμα έγινε... 

Ήρθε η ζωή και με πήρε από το χέρι! Μου χάιδεψε τα μαλλιά μου και μου σκούπισε τα μάτια. Ένιωσα την βροχή στο δέρμα μου, τον αέρα στο πρόσωπό μου, τα πόδια μου χωμένα μέσα στην άμμο, χωμένα στη Γη, στους αιώνες, στην αποφασιστικότητα των ανθρώπων που πάτησαν εκεί, που ανατρίχιασαν, που ονειρεύτηκαν να ζήσουν τη ζωή τους, να την ευχαριστηθούν, να δημιουργήσουν. Ένιωσα την λαχτάρα να βγώ από τα κουτάκια, στεγανά και ταμπέλες, να δημιουργήσω, να γελάσω, να είμαι ξένοιαστη, να είμαι αυθεντική, να είμαι εγώ, να μην φοβάμαι να εκφραστώ για να μην με χαρακτηρίσουν όπως δεν με νοιάζει, άνθρωποι για τους οποίους δεν νοιάζομαι. Εκεί αποφάσισα... Αποφάσισα ότι, αφού δεν μπορώ να κάνω αλλιώς, θα ζήσω! Αλλά θα ζήσω τη ζωή που λαχταράω εγώ! Καθάρισε η όρασή μου από τα χιόνια των ασήμαντων πραγμάτων που καταδυναστεύουν τη ζωή μας. Μείναν μόνο τα σημαντικά, τα δυνατά, τα αληθινά. Ξέρεις κάτι; Τα αληθινά πράγματα βρίσκονται έξω από τον χρόνο, υπάρχουν από πάντα. Κάποια στιγμή στη ζωή μας διασταυρωνόμαστε, τα γνωρίζουμε και μας κατακτούνε και μετά από αυτό υπάρχουν σε ένα ατέρμονο Τώρα, ακόμα και αν δεν βρίσκονται σε αυτόν τον κόσμο. Η σκέψη της αθανασίας που τόσο με βασανίζει, βρίσκει απάντηση έξω από τον χρόνο... 

Γύρισα από την Ισπανία κρυωμένη, όχι τίποτα σοβαρό, πονόλαιμος και βήχας. Και έτσι τώρα, εγώ που δεν υποφέρω τη ζέστη και πάνω από 30 βαθμούς το θεωρώ καύσωνα, κάθομαι τυλιγμένη με φουλάρια, πίνω ζεστό καφέ και τσάγια και ιδρωκοπάω σαν το παλιομούλαρο σε ανηφόρα. Σου γράφω στην βεράντα και η κυρία από κάτω τηγανίζει κεφτέδες με δυόσμο. Μυρίζει παιδικά, μυρίζει θαλπωρή και ασφάλεια και μετά από το ταξίδι στην Ισπανία, μυρίζει Αθανασία... 

Σε φιλώ

Νάντια

---

Θα μείνω εδώ με λέξεις και λαούς και δρόμους που με προσμένουνε ξανά και που χτυπούν με χέρια έναστρα την πόρτα μου

Ένα κλωναράκι δυόσμο

Τον 19ο αιώνα η καταχνιά προκαλούσε στις γυναίκες πονοκέφαλο. Επιδημίες μαζικού πονοκεφάλου μάστιζαν τα θυλικά μέλη των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων. Τώρα όποιος με ξέρει για πάνω από 5 λεπτά, γνωρίζει πόσο πολύ μου αρέσει η βροχή. Είχα την τύχη και την χαρά να ζήσω ένα 10ήμερο οδοιπορικό στη Βόρεια Ισπανία παρέα με 37 υπέροχους ανθρώπους. Ακόμα και όταν ζορίστηκα, κάτι καλό έμαθα. Προσκύνημα στη χώρα της απαλής βροχής. Στη χώρα μιας μοναδικής στον κόσμο γλώσσας, της εουσκέρα. Στη χώρα που γέννησε επαναστάτες. Στη χώρα που παραδίδει από γενιά σε γενιά αυτή τη γλώσσα και ένα... δέντρο. Στον ίσκιο του να αναπτυχθούν οι καινούργιοι, να γύρουν να δροσιστούν, να πάρουν μια ανάσα όσοι παλεύουν σήμερα, να ξεκουραστούν οι παλιοί. Στη χώρα που προβάλει την διαφορετικότητα. Λαογραφία, ιστορία, μυθολογία, δοσμένα με χιούμορ και τρυφερότητα. Πόσες λεπτομέρειες μπορεί να έχει προβλέψει ένας αρχηγός; Πόσο πάθος και πόση αγάπη για αυτό που κάνει για να οδηγεί, να συντροφεύει και να εμπνέει τόσους ανθρώπους; 

Το ταξίδι ήταν από την αρχή σχεδιασμένο σαν μια αναζήτηση και προσκύνημα σε ό,τι έχει ο καθένας ιερό. Για μένα ήταν μια κατάδυση στην εσώτερη Νάντια, μια συντρόφευση του ύψους και του βάθους μου, ώστε να σιγουρευτώ ότι τα βήματά μας είναι κοινά. Αυτό που φαίνεται και εξωτερικεύεται, να είναι ακριβώς το ίδιο με αυτό που υπάρχει κάτω από το πουκάμισό μου. Για μένα αυτό είναι το ιερότερο. Η συνέπεια του ποιά είμαι, με το τί αισθάνομαι. Και μπορεί να ζορίστηκα λιγάκι, αλλά τελικά το εντόπισα. Στο δρόμο είμαι. Και τα ταξίδια σε βοηθούν να έχεις συναίσθηση του δρόμου. Του καθημερινού δρόμου. Του αγώνα της καθημερινότητας. Και ήταν όλοι οι συνοδοιπόροι μέρος αυτής της δοκιμασίας και ο καθένας απλά και μόνο με την ύπαρξή του, βοήθησαν την αναζήτηση και το προσκύνημά μου. Τον φίλο Γιάννη που το οραματίστηκε και το υλοποίησε, τα κορίτσια που κάναμε παρέα, τους γείτονες που «τυχαία» γειτονέψαμε και στο ταξίδι, αυτούς που γειτονέψαμε και στην ψυχή μας, ένα απόγευμα σε ένα βουνό με καταχνιά και ψιλόβροχο. 

Κάθε αστείο, κάθε τραγούδι, κάθε μπουκιά, κάθε γουλιά, κάθε βήμα, κάθε αναπνοή...

Σας τιμώ και σας ευχαριστώ όλους!

Παρόν

Η δεύτερη απόπειρα ανάγνωσης του βιβλίου "το φθινόπωρο του πατριάρχη" στέφεται με παταγώδη σκεπτικισμό! Τόσο σκεπτικισμό που προτιμώ να πιέσω τον εαυτό μου να γράψει κάτι, χωρίς να έχω σοβαρή έμπνευση, παρά να καθήσω να το διαβάσω. Πέρασα το χτεσινό απόγευμα στη βεράντα με το βιβλίο στο τραπεζάκι, μόνο που με πήρε το βράδυ κοιτώντας το βουνό. Και το περίεργο είναι ότι πέρασε μια βδομάδα για να συνειδητοποιήσω ότι διάβασα ολόκληρα 100 χρόνια μοναξιάς και δεν έκλαψα, γεγονός που αξίζει ιδιαίτερης μνείας, ως εξαιρετικά σπάνια περίπτωση! 

Μέχρι που πείνασα και για να γιορτάσω το γεγονός ότι ήταν Παρασκευή και θα μπορούσα να ξυπνήσω ότι ώρα ήθελα το πρωί, ακολούθησα μια παρόρμηση της στιγμής και παρήγγειλα σούσι - πόσο αστικό εκ μέρους μου! Και δεν το λέω αυτό για να δικαιολογηθώ - από ποιόν άλωστε; - τον καιρό που το σούσι ήταν μόδα, δεν μου είχε καν περάσει από το μυαλό η κατανάλωσή του, κυρίως από αντίδραση που δήθεν άρεσε στους καθώς πρέπει γευσιγνώστες. Είχα δοκιμάσει πριν από, ξέρω γω, καμιά δεκαριά χρόνια στη Μαλαισία και δεν είχα τρελαθεί. Τί ήξερα από τι ζωή πριν καμιά δεκαριά χρόνια; Ώσπου η μια πολύ καλή μου φίλη πρότεινε να πάμε να φάμε και ξαφνικά έγινα και εγώ φιλική με την ιδέα του σούσι. Ό,τι προτείνουν οι φίλοι μου είναι κάτι που θεωρώ ότι αξίζει να δοκιμάσω. 

Θα μου πεις μην τρελαίνεσαι κοπελιά, ψάρι και ρύζι είναι, όμως για μένα είναι δύο επιπλέον πράγματα. Πρώτον η απλή και λεπτή γεύση που είναι κομμάτι και γευστική προέκταση ενός πολιτισμού, ιδεολογίας και τρόπου σκέψης που διέπεται από απλότητα, ολιγάρκεια και αίσθηση καθήκοντος. Και για κάποιον περίεργο τρόπο νομίζω ότι τα γεύομαι όλα αυτά. Και το δεύτερο και πιο εφαρμόσιμο στη δικιά μου ζωή, είναι η ελευθερία να το επιλέξω με τη δική μου ελεύθερη βούληση τη στιγμή που μου καύλωσε (sic) εμένα και όχι από επιταγή γευστικής μόδας. Τελικώς στη βεράντα μαζεύτηκε μια μικρή παρέα και φάγαμε το σούσι ακούγοντας Bob Marley, γιατί πάνω απ' όλα είμαι αντισυμβατική.

Μου αρέσουν οι βραδυές στη βεράντα, ειδικά φέτος το καλοκαίρι που χαρακτηρίζεται από την απουσία οποιασδήποτε προσδοκίας. Ίσως επειδή είναι δροσερές και δεν με βασανίζει η ζέστη. Ίσως επειδή όταν είμαι μόνη μου μπορώ να διαβάσω γενναιόδωρα για όσες ώρες θέλω, παρέα με την αύρα του βουνού και τη φλόγα από ένα φαναράκι. Ίσως επειδή όταν μαζευόμαστε παρέα μπορούμε να συζητήσουμε για τις λαχτάρες μας και την ψυχή μας και πράγματα που για μας είναι σημαντικά. Ίσως γιατί έχει ωραία ακουστική και όταν τραγουδάμε, Πόπη, για το φεγγάρι και τη νύχτα και την αγάπη είναι σαν να πηγαίνει προσευχή στον ουρανό. Ίσως γιατί με πηγαίνει πίσω σε καλοκαιρινά βράδια στη βεράντα, ή την αυλή με παππούδες και γιαγιάδες και μπαρμπάδες και ξαδέρφια και μυρωδιά από αναμμένο φιδάκι και καρπούζι. Μάλλον όχι, λάθος έκανα, δεν με πηγαίνει εμένα πίσω στο τότε. Φέρνει εκείνη την αίσθηση εδώ στο τώρα. Να ζω τη σημερινή στιγμή, με τα τωρινά πρόσωπα, στο παρόντα χρόνο, τις τωρινές σκέψεις, χαρές, συναισθήματα. Ο κοινός τους τόπος είμαι εγώ. Η Νάντια τότε παρούσα, και η Νάντια τώρα. Στο παρόν. 

Το μυστικό

Ξέρεις,

Απόψε ξύπνησα στις 1 μετά τα μεσάνυχτα και δεν είχα πια ύπνο. Και έπιασα ένα βιβλίο από το κομοδίνο και διάβαζα με πάθος. Χωρίς να με νοιάζει που έχω δουλειά το πρωί και καθώς περνούσαν οι σελίδες, περνούσε και η ώρα. Το συνήθιζα αυτό ξέρεις τα καλοκαίρια της εφηβείας μου. Έπεφτα στο κρεβάτι με ένα βιβλίο και διάβαζα μέχρι να κοιμηθώ. Συνήθως αργούσα να νυστάξω. Καμία υποχρέωση το πρωί, εκτός από το να πάμε οικογενειακώς για μπάνιο. Κατέληγα να διαβάζω ξαπλωμένη κάθετα στο κρεβάτι, με τα πόδια πάνω στον τοίχο, ή στο πάτωμα με τα πόδια στο κρεβάτι, ή ανάποδα και το μαξιλάρι υποπόδιο. Μόλις άλλαζε ταχύτητα η πλοκή, ή κάτι συνέβαινε σημαντικό, άλλαζα και εγώ στάση. Μέχρι να νυστάξω και να κοιμηθώ, ή να τελειώσει το βιβλίο. Και διαβάζω γρήγορα η άτιμη. Αν προσηλωθώ εννοώ. Στο "Ο Χριστός ξανασταυρώνεται" δεν κοιμήθηκα καθόλου, το πήρα σερί μέχρι να τελειώσει το βιβλίο το άλλο μεσημέρι, και μόνο τότε με πρησμένα μάτια και βουλωμένη μύτη από το κλάμα, βγήκα από το δωμάτιο να φάω καρπούζι. Έτσι απόψε. 

Πιο σημαντικό και από τη δουλειά, και από τις ευθύνες, και από τα καθήκοντα που θα απαιτούσε η μέρα, ήταν το βιβλίο μου. Η ιστορία εκείνη που με ρούφηξε και με πήγε σε ένα ξεχασμένο χωριό στη Λατινική Αμερική. Σαν μια οπή στο χωροχρόνο. Καταργείται η Αθήνα, η ζέστη, το ξημέρωμα της Τρίτης, οι υποχρεώσεις της. Γίνεται μόνο ένα μικρό ανούσιο πετραδάκι που σε ενοχλεί στο παπούτσι σου. Το χαρτί, το χαρτί είναι ο κόσμος όλος! Και οι εικόνες, κήπος και η ιστορία, πόνος και η φαντασία, πραγματικότητα. Και ο ύπνος, ο φίλος που θα τον συναντήσεις όταν εσύ επιλέξεις να γυρίσεις πίσω στην Αθήνα, απλά γιατί έτσι το θέλησες, όχι γιατί πρέπει να είσαι αύριο ξεκούραστη στο γραφείο. Και με την ανάμνηση αυτού του κόσμου που σε περιμένει στο μυαλό σου, όταν θα ξανανοίξεις το βιβλίο, δεν νιώθεις πια τα πετραδάκια. Είναι το μυστικό σου. Βγάζεις το παπούτσι σου και το τινάζεις και, χωρίς να σε πάρει κανένας χαμπάρι, δημιουργείς...

Ασκήσεις πειθαρχίας και κάδρα

To σημερινό είναι μόνο μια άσκηση πειθαρχίας. Δεν έχω καμία, μα καμία όρεξη, ούτε έμπνευση, ούτε διάθεση να μοιραστώ τίποτα με κανένα, αλλά επειδή τρώγοντας - λένε - ότι έρχεται η όρεξη (εγώ δεν τους πιστεύω, όλη την ώρα πεινάω) είπα σήμερα να γράψω τυχαία ότι μου έρχεται στο μυαλό, έτσι για να δεί ο μελετητής (και ο ψυχίατρος) τί (τα)μύλος γίνεται εκεί μέσα.

Χμμμ... για να δούμε τί να γράψω... τί να γράψω. Ένας στίχος λέει «δεν είναι που δεν έχεις τί να πεις, ένα μυστικό άνθος άρχισε να ωριμάζει στη σιωπή σου». Τώρα τί να πεις; Αισθάνομαι μέσα στον κυκεώνα των σκέψεων, ότι κάπου πάει να καθίσει η μπίλια, και τσουπ, βγαίνει από την υποδοχή και κάνει βόλτες στο μυαλό μου αενάως και όταν πρέπει να το πιάσω από τα μαλλιά και να το κατεβάσω στο γραπτό, εξαφανίζεται σαν το ηλεκτρόνιο που προσπαθείς να το δεις να περνάει από μια σχισμή - αγγούρια! - τίποτα δεν βλέπεις, αλλά μπορείς να υπολογίσεις την πυκνότητα πιθανότητας να σκάσει σε ένα συγκεκριμένο σημείο του απέναντι τοίχου. Ευχαριστημένος; Εννοείται πως όχι! Και αν σκάσει στον μετωπιαίο λοβό και τον κάνει κολοβό? 

Έτσι έσκασε και το πόστερ με το σκύλο του Goya στο πάτωμα προχτές που το πήρε ο αέρας και έγινε χαρτοπόλεμος. Ξεσκίστηκε, κομματάκια έγινε. Δεν κρέμεται πια. Είναι ο σκυλάκος στο πάτωμα, χωμένος αιώνια μέχρι το λαιμό στην άμμο, να κοιτάζει προς τα πάνω. Είχε ξαναπέσει, γιατί το σπίτι μου είναι το σπίτι των ανέμων. Την πρώτη φορά σκίστηκε λιγάκι στην ακρούλα αριστερά (κάνε μια ψαλιδίτσα), έκανα πως δεν το είδα, το μάζεψα από κάτω, το ξανακρέμασα. Τη δεύτερη σκίστηκε λιγάκι στη μέση (κάνε μια ψαλιδιά), το αγνόησα, το μάζεψα, το ξανακρέμασα. Την τρίτη τσαλακώθηκε και έκανε ένα τσάκισμα, εντάξει λέω, έχει προσωπικότητα, είναι αγωνιστής. Την τέταρτη, σκίστηκεεεεεε πέρα ως πέρα. Σκέφτομαι να το κολήσω και να το ξανακρεμάσω και ενδεχομένως και να το καρδάρω. Απλά δεν ήθελα να εγκλωβίζω άλλο τον σκυλάκο. Είναι που είναι μέχρι το λαιμό στο χώμα. Να τον βάλω και σε κάδρο; Κρίμας.

The dog - 1820 - Francisco Goya, Museo del Prado, Madrid

Κύκνος

Υπάρχουν όρια. Και σε κάποια πράγματα δεν υπάρχουν όρια.

Έξω ένα φως. Εδώ κοντά μια ζέστη. Μια βροχή. Μια θάλασσα. Ύπαρξη.

Μόνο ευγνωμοσύνη, μόνο αγάπη, μόνο φως...

Johann Sebastian Bach - Chaconne, Partita No. 2 BWV 1004 | Hilary Hahn

"Ευχαριστώ.
 Ευχαριστώ.

 Γεννήθηκα για να προφτάσω
 να χαιρετίσω στην άκρη του δρόμου
 τον ήλιο των ματιών σου."

Woman at the window - S. Dali, 1925, Oil on Board
Reina Sofia, Madrid

Κόκκινο κρίνο στην αλάνα

"Όμως εσύ που δεν έχεις φωνή, πού θα σταθείς να απαγκιάσεις; Πώς θα σμίξεις το φως με το χώμα;" 
Γ.Ρ.

Francisco Goya, The Third of May 1808 in Madrid: the executions on Principe Pio hill, 1808, 1814-15, oil on canvas, 8' 9" x 13' 4" (Museo del Prado, Madrid)

Στις 2 Μαϊου 1808 οι Ισπανοί επαναστάτησαν ενάντια στον επιβεβλημένο από τους Γάλλους βασιλιά Ιωσήφ Βοναπάρτη, ενώ η βασιλική οικογένεια της Ισπανίας είχε από καιρό εγκαταλείψει την χώρα. Η μάχη έγινε με πενιχρό και ακατάλληλο οπλισμό, όπως αγροτικά εργαλεία και μπαλτάδες, χατζάρες και ότι μέσα διέθεταν οι Ισπανοί επαναστάτες και ήταν εξ αρχής καταδικασμένη. Οι δρόμοι της Μαδρίτης πλημυρίζουν αίμα. 

Στις 3 Μαϊου οι Γάλλοι στρατιώτες εκτελούν όλους τους αιχμάλωτους Ισπανούς επαναστάτες. Το 1814 ο Φρανσίσκο Γκόγια, ζωγραφίζει σε δύο πίνακες "η 2η Μαϊου 1808" και "η 3η Μαϊου 1808" τα γεγονότα της Ισπανικής Αντίστασης. Στον πίνακα 3η Μαϊου οι Γάλλοι στρατιώτες σημαδεύουν έναν Ισπανό που ανοίγει τα χέρια σαν σημάδι υποταγής σε εκείνους και στη μοίρα. Μπορεί και να είναι χειρονομία αντίστασης. Μπορεί και θάρρους. 

Αριστερά νεκροί που μόλις εκτελέστηκαν, από κάτω του το αίμα τους που σύντομα θα ενωθεί με το δικό του, στην άλλη πλευρά μια ατελείωτη σειρά από Ισπανούς επαναστάτες που σύντομα θα έρθουν στη θέση του. Η σειρά τείνει προς την πόλη και τον πολιτισμό, αλλά στο σημείο της εκτέλεσης συμβαίνει μια επίδειξη απανθρωπιάς των ανθρώπων προς τους ανθρώπους. Ο ζωγράφος επίτηδες και συμβολικά δίνει τον χρόνο εκτέλεσης τη νύχτα. Τον ανθρωπισμό τον καλύπτει το σκοτάδι. 

Η κεντρική φιγούρα είναι ξεκάθαρα ένας φτωχός εργάτης, που με τα χέρια ανοιχτά γίνεται Χριστός και θυσιάζεται για τους συμπατριώτες του. Το φως από το μοναδικό φανάρι, λούζει το θλιμμένο του πρόσωπο. Είναι απογοητευμένος; Τί μπορεί να λέει; Ίσως, "Ζήτω η πατρίδα!", "Νενικήκαμεν!", "Γιατί;", "Αξίζει να ζεις για ένα όνειρο και ας είναι η φωτιά του να σε κάψει", "Εγώ πεθαίνω, αλλά θα έρθουν άλλοι στη θέση μου", "Για δες καιρό που διάλεξε ο χάρος να με πάρει". Ότι και αν υποθέσουμε, ότι λόγια και αν του βάλουμε στο στόμα, είναι δυνατόν να έχουμε δίκαιο. Από την άλλη, οι εκτελεστές, σκυφτοί, σαν έντομα, εκτελούν εντολές χωρίς νοητική και συναισθηματική εμπλοκή. Απαγκιστρώνονται από την ανθρώπινη ιδιότητα, και γίνονται όργανα μιας απάνθρωπης εντολής. "Σκοπεύσατε... πυρ!" 

Ένας μαχητής της ελευθερίας, πεθαίνει εδώ μπροστά μας. Όχι στη μάχη, αλλά άδοξα, σαν ζώο, σε μια εκτέλεση. Ο μαχητής της ελευθερίας των αιώνων, πεθαίνει κάθε φορά εκτελεσμένος από το κακό. Εκείνη τη στιγμή το κακό ήταν οι Γάλλοι, έκτοτε όμως το κακό έχει λάβει πολλά πρόσωπα. Πολλά και γνωστά πρόσωπα. Σκοτεινά πρόσωπα. Μόνο ο μαχητής είναι φωτεινός και αιώνιος νεκρός.

Francisco Goya, Third of May, 1808, 1814-15 (detail)

Εμένα ο νους μου την ώρα που στεκόμουν μπροστά στον πίνακα, συμπτωματικά στις 3 Μαϊου 2014, πήγε στους 200 εκτελεσμένους της Καισαριανής. Πήγε στον Νίκο Μπελογιάννη. Πήγε σε έναν Ήλιο που έπεσε αθόρυβα από την πίεση και την αδικία... Αλλά αυτό ήταν μόνο ένα στιγμιότυπο της "Εκτέλεσης". Έχουν προηγηθεί πολλοί και ακολουθούν και άλλοι. Και αυτό λέγεται "έλλειψη ανθρωπισμού"

Α. Τάσσου, ξυλογραφία στη μνήμη των εκτελεσμένων της Καισαριανής

"Γιατί οι άνθρωποι δεν πεθαίνουνε πια
μα συνεχίζουν την πάλη απ' το πόστο που πέσανε,
ίσαμε να βρεθεί η νίκη στα χέρια σας
τα κατάκοπα, τα φαγωμένα, τα νεκρά, 
γιατί άλλα κόκκινα χέρια, άμα πέσουν τα χέρια σας, 
θα σπείρουν σ' ολον τον κόσμο τα οστά των ηρώων σας,
κι έτσι ο σπόρος θα γεμίσει πια όλη τη γη
κι η γης μας επί τέλους
επί τέλους θα καρπίσει"
P. Neruda

(Τώρα τί να κάνω που δεν μου πολυαρέσει ο Νταλάρας, αλλά έλα που αυτό το τραγούδι δεν το έχει πει άλλος)

Η ανάρτηση γράφτηκε με αφορμή την εξέταση της νεοελληνικής γλώσας των πανελλαδικών για την έλλειψη ανθρωπισμού και όλα τα υπέροχα, ιδεαλιστικά κατεβατά που έγραψαν οι "καλά προετοιμασμένοι" έφηβοι της χώρας, που έχει γεμίσει το κεφάλι τους Παπανούτσο, αλλά οι καρδιές τους προσπαθούν να βρουν τρόπο να επικοινωνήσουν όλα τους τα όνειρα, όταν η εκπαίδευση τους χαντακώνει στην επαναλαμβανόμενη μετριότητα. Έτσι θυμήθηκα τον συγκλονιστικό πίνακα του Φρανθίθκο Γκόγια "Η Εκτέλεση" που λέει τα πάντα για τον ανθρωπισμό. Θα ήθελα να μπορούσα τώρα να πάρω μέρος στις εξετάσεις, για να μπορέσω να γράψω αυτό που πραγματικά θέλω, χωρίς κλισέ, χωρίς αγωνία για το μέλλον μου.

Του Βόλου τα εννιάμερα

Την καλή μου ανατροφή και την ευγενική μου φυσιογνωμία την έβαλα προχτές κατά λάθος στο πλυντήριο μαζί με τα λερωμένα, τ' άπλυτα, τα παραπεταμένα των εκλεγμένων των αυτοδιοικητικών εκλογών και άφρισε σαν το συντριβάνι στο Σύνταγμα. Δεν είναι να απορούμε που σε μια χώρα που έχει υποφέρει οικονομικά και ηθικά τα τελευταία χρόνια, εξακολουθεί να ανθεί η φαιδρά πορτοκαλέα. 

Κατ' αρχάς υπάρχει η λανθασμένη εντύπωση ότι η συγκέντρωση του κυβερνώντος κόμματος ήταν για την μάζα και ως εκ τούτου αφού δεν είχε κόσμο ήταν αποτυχημένη. Φυσικά και ό-χι. Η δεξίωση (περί αυτής πρόκειται) ήταν για λίγους και εκλεκτούς. Όχι για την πλέμπα. Ήταν για λίγους μεγαλοεπιχειρηματίες. Εκεί γύρω στα 1500 άτομα. Και επειδή το Κίνγκ Τζώρτζ δεν είχε κατάλληλη αίθουσα, το κάνανε παραδίπλα, με VIP θεωρεία, εκλεκτό catering, το χαβιάρι μαύρο και το κρασί παλιό. Μόνο που αντί για συντριβάνι με λιωμένη σοκολάτα, βάλανε συντριβάνι με νερό. Και τα κανάλια ορθώς είπαν ότι η εν λόγω συγκέντρωση ήτο μέγα πλήθος και κυρίως μέγα πάθος. Ενώ οι θειάδες που βλέποντας τηλεόραση κουνούσαν το κεφάλι τους πέρα δώθε και να μονολογούσαν "τσ, τς, τς, λαοθάλασσα" υπέπεσαν σε ένα συστημικό λάθος. Δεν ήτο λαοθάλασσα! Ήτο κεφαλαιοθάλασσα! 

Οι περισσότεροι ψηφοφόροι είδαν την εκπροσώπηση των ελληνικών συμφερόντων στην Ευρωβουλή (εδώ πάει ο τίτλος της ανάρτησης, πουθενά αλλού) ως συνέχιση ένδοξων αθλητικών στιγμών, μια στιγμή, μου ξανάρχονται ένα-ένα, χρόνια δοξασμένα. Εξ άλλου 29 σύνδεσμοι οπαδών του ΠΑΟΚ συνιστούν Ζαγοράκη. 

Εν τω μεταξύ λίγο πιο νότια ο νέος δήμαρχος Βόλου έχει αναλάβει να ξηλώσει το ύφασμα του πλασματικού πολιτισμού και της ψευτοκουλτούρας που μας δέρνει ολ'νούς και να αποκαταστήσει την δικαιοσύνη εν ονόματι της τέχνης. Δηλαδή της Πάολας, του Παντελίδη και του Καρρά. Και φυσικά κανένας δεν θα έδινε σημασία στα λόγια ενός υπόδικου παράγοντα τρίτης κατηγορίας, αλλά με ευαισθησίες, αν δεν τον είχε εκλέξει ο λαός με δόξα και τιμή! Και την ώρα που το συνειδητοποιείς αυτό, καταπίνεις το σάλιο που έχει στεγνώσει στο στόμα σου, γυρίζεις τις παλάμες σου προς το πρόσωπό σου, και ενώνεις την αριστερή πίσω από την δεξιά με ένα ηχηρό σκάσιμο σε μια χειρονομία που συνοδεύεται από την ιαχή "πάρτα επαναστάτη, που νόμιζες ότι αυτός ο κόσμος μπορεί κάποτε να αλλάξει" και καλείς το 1535 να κλείσεις ραντεβού στα τακτικά εξωτερικά ιατρεία για μια εθελοντική λοβοτομή, να μην παιδεύεσαι βρε αδερφέ από τις σκέψεις και τις ευαισθησίες σου. Στη χώρα που η "λαϊκή βούληση" είναι το άλλοθι για κάθε είδους χειραγώγηση, ο αγώνας για ελεύθερη σκέψη είναι κατάρα.

Ακόμα πιο νότια, σε άλλο ένα λιμάνι, τρελή που μ' έχει κάνει, όπως ο Πειραιάς, εκλέγεται ελέω Θεού, γόνος ευεργέτου. Τσικάγο γίναμε, Tσικάγο! (chicago) Ουπς, κοίτα να δεις που όντως γίναμε.

Θα ξαναπάμε βόρεια γιατί (αχ Παναζία μου!) κόντεψα να ξεχάσω το ομορφόπαιδο, τον Δήμαρχο Στυλίδας που μένει σε καμαρούλα μια σταλιά στη μαύρη την υπόγα, το παιδί του λαού, το καμάρι της επαρχίας, τον μπαλαμό, α τήρα α μάνα, τον Γκλέτσο!

βοσκήστε ήμερων λαών αγέλες...

Ω πολύπαθη και πολυβασανισμένη πατρίδα. Πώς αντέχουν οι άνθρωποι να θέτουν εαυτούς σε κατάσταση εθελούσιας αποποίησης της αξιοπρέπειάς τους;

Τα αγροτικά

Εκεί που στην Αθήνα φύεται το χτένισμα λάχανο στα κεφάλια υπέργηρων ψηφοφόρων, που καμαρωτές μέσα στη Μερσεντές κουπέ, δίπλα στον δικηγόρο γιο επιστρέφουν, περασμένο μεσημέρι πια, από την ψηφοφορία δημιουργώντας μια ελαφριά κίνηση στην Βασ. Σοφίας, στα χωριά της επαρχίας ξεσταχυάζει κουτόχορτο πρώτης ποιότητας. 

Ένας τόπος ευλογημένος. Με ελιές και αμπέλια και σιτάρια. Οι άνθρωποι απλοί και εργατικοί. Γραμμένο βαθιά στα γονίδιά τους να καλλιεργούν αυτή την ευλογημένη γη. Να την καλλιεργούν και να ψηφίζουν δεξιά! Από κύρη σε γιο και από μητέρα σε κόρη περνάει αυτό το πανάρχαιο και ισχυρό πρόσταγμα. Ο ιδρώτας είναι δικαίωμα και η υποταγή, υποχρέωση. Μόχθος για μια μπουκιά και ένα ποτήρι, αρκεί να μην χρειάζεται να σκέφτονται. Στη σάλα, πάνω σε καλοσιδερωμένα δαντελένια σεμεδάκια, μέσα σε κρυστάλλινο βαζάκι υπάρχουν οι καραμέλες υγείας "Η πατρίς" και βουτύρου "Η θρησκεία" ληγμένες, πολυκαιρισμένες και ταγκές. Και όχι ότι δεν τους φτάνει το μυαλό. Τετραπέρατοι άνθρωποι. Αλλά σαν να έχουν λάβδανο αυτές οι πολυκαιρισμένες καραμέλες και να μην μπορούν να δουν ότι πατρίδα είναι αυτή η γης που βγάζει τα στάχυα και ο ιδρώτας τους κομμάτι της. Και ότι ο Θεός είναι μόνος και αδύναμος και περπατάει αργά πάνω στον κόσμο βοηθώντας τον καθένα να σηκωθεί και δεν έχει μεσίτες να σου λένε τί να σκέφτεσαι και τί να ψηφίζεις.

Είναι ωραίες οι μέρες των εκλογών στο χωριό μου. Βγαίνουμε λιγάκι από την αδράνεια. Ενεργοποιούμαστε. Με την χαρά και τον ενθουσιασμό εκείνο, όπως όταν έρχεται κάποιος περιοδεύων θίασος, ή κάποιο τσίρκο. Αλλάζεις παραστάσεις. Βλέπεις τον γορίλα, την γκαμήλα, γελάς και ξαναγυρνάς στην πραγματικότητα στο καφενείο και το χωράφι. Έτσι και στις εκλογές. Μας θυμούνται οι βουλευτές και οι πολιτευτές. Οι Μαυρογιαλούροι και οι Σκουταρέοι της περιφερείας. Θα σας κάνουμε γεφύρια. Θα σας εξαφανίσωμεν! Και ο υφυπουργός του νομού δίνει χρίσμα και ευλογία στον εκλεκτό του και σαν να οσμίζονται φερορμόνες τα κοπάδια στο βουνό, πάνε όλα μαζί προς εκεί που προστάζει το πανάρχαιο ένστικτο. Και εγώ, γέννημα θρέμμα ενός τέτοιου κοπαδιού. Με θολό, καλοσυνάτο μάτι. Για τα ιδανικά της πατρίδας και της οικογένειας. Όλα και όλα. Οι επαρχιώτες μπορεί να κλέψουμε μισό μέτρο χωράφι από τον γείτονα, αλλά για την πατρίδα θα χύσουμε και το αίμα μας. Τόσο πολύ, που όταν μας πάνε για σφαγή οι δικοί μας, νομίζουμε ότι το κάνουμε για την πατρίδα. Σφάξε με αγά μ', ν' αγιάσω!

Παντρέψαμε τα μαλακοπίτουρα με τη σύγχρονη τεχνολογία

Και έρχονται ευρωεκλογές και λες δεν μπορεί, ευκαιρία να δείξουμε δυσαρέσκεια βρε αδερφέ. Δεν βγαίνει έτσι η ζωή. Λιτότητα, ακρίβεια, ατιμωρησία, αδικίες. Η οργή βράζει, φουντώνει, πετάει το καπάκι, και μετά ακούγεται η φωνή του πανάρχαιου ενστίκτου: "Τί πα να κάνεις ωρέ?" Και συγκλονίζεται ο αθώος και πιστός ψηφοφόρος. Δεν θα ψηφίσω εγώ το κόμμα μου; Ακόμα και χωρίς προσωπικό όφελος είναι πολλοί αυτοί που αισθάνονται "υποχρέωση" να το στηρίξουν για να μην μας βρει αποσταθεροποίηση, μουχρίτσα, δάκος και μελίγκρα. Και όταν τους ρωτάς αν αυτό που έχουμε τώρα είναι σταθεροποίηση, καταπίνουν τη γλώσσα τους. Και συνεχίζει μέσα τους η φωνή με echo "Οι κομμουνιστές είναι ενάντια στους έλληνες". Και όταν τους λες ότι ο Λάτσης που πήρε το Ελληνικό για 80€/τμ και ο Κόκκαλης που πήρε τον ΟΠΑΔ και ο επιχειρηματίας που πληρώνει τον εργάτη 400€/μήνα και αυτοί Έλληνες είναι και Έλληνες εκμεταλλεύονται, κατεβάζουν το βλέμμα. Είναι πολλά πράγματα οι αγρότες. Αλλά δεν είναι υποκριτές. Την αλήθεια θα την παραδεχτούν. Άσχετο το τί θα ψηφίσουν.

Δεν μπορείς να περιμένεις από έναν αγρότη που είναι συνδεδεμένος με την τηλεόραση όπως ο ασθενής με τον ορό να συμπεριφερθεί διαφορετικά από αυτό που του επιβάλει το φάρμακο. Και ας άκουσε μια λογική φωνή. Όλο τον υπόλοιπο καιρό ακούει ψέματα.

"Μην είσαι κορίτσι μου και εσύ κουμουνίστρια;"

"Τί να σας πω, δεν ξέρω. Δεν έχω διαβάσει Μαρξ. Την αδικία βλέπω. Και τον μόχθο του πατέρα μου και του μπάρμπα μου. Το συμφέρον μου είναι με τους αδύνατους, γιατί εγώ είμαι αδύνατη. Και θέλω τις αποφάσεις μας, να τις παίρνουμε για το χωριό μας και τα σπίτια μας, και όχι για τα συμφέροντα του κάθε λωποδύτη που θα πουλήσεις τις ψήφους μας, στον υφυπουργό και τον πρωθυπουργό, που θα τις πουλήσει σε αυτούς που έχουν τα λεφτά".

Δεν λες την λέξη καπιταλιστής στο χωριό. Το άκουσμα αυτής της λέξης παράγει κερί και βουλώνει παραχρήμα τα αυτιά του συνομιλητή σου. Και του κάνεις μερικές ερωτήσεις και τον αφήνεις να σκεφτεί. Είναι μεγάλο πράγμα για έναν τίμιο αγρότη, η πίστη του σε μια ιδέα. Αυτό που εκείνος θεωρεί ιδέα. Δεν είναι εύκολο να αρνηθεί τον ίδιο του τον εαυτό. Αν και από ότι θυμάμαι από τα δικά μου τα καζάντια, η πρώτη φορά που δεν ψήφισα ΝΔ με πείραξε λιγάκι ηθικά. Η μάνα μου έλεγε ότι εγώ έφταιγα που παραιτήθηκε ο Καραμανλής. Μην ψάχνεις λογική. Από όλη την Ελλάδα, έφταιγα εγώ. Τώρα αισθάνομαι υπέροχα. Τώρα δεν ψηφίζουν ΝΔ ούτε οι γονείς μου. Και είμαι πολύ περήφανη για αυτό. Είμαι περήφανη που κάποιοι άνθρωποι έχουν την γενναιότητα, το σθένος, και την καθαρότητα, να ψάξουν, να μάθουν, να παραδεχτούν τις λάθος επιλογές τους και να τις αλλάξουν.

Όλοι μας, δεξιοί, αριστεροί και κομμουνιστές χρειαζόμαστε μεγάλη δύναμη να σπάσουμε τα στεγανά μας και να βγούμε από αυτά. Ξέρει ο καθένας από ποια αλυσίδα είναι δεμένος. Να προσπαθήσουμε να συλλογιστούμε και να πράξουμε ελεύθερα.

"Βοσκήστε ήμερων λαών αγέλες. Εσάς φωνή τιμής δεν σας ξυπνάει. Της λεφτεριάς το δώρο τί το θέλουν τάχατες τ' άβουλα κοπάδια; Σ' αυτά το σφάξιμο ταιριάζει και η κουρά του τομαριού τους μόνο. Και από γενιά τους σε γενιά κληροδοτούνε σκλαβιάς ζυγό, κουδούνια και καμτσίκι"

Α. Πούσκιν